Chữ đắng hay chữ Đắng của sản phẩm nếp ở Lộc Đại, Quế Hiệp, Quế Sơn, Quảng Nam. Đây ko phải là chuyện chữ nghĩa, mà là câu chuyện liên quan đến bản chất sản phẩm và tiêu thụ hàng hóa. Đầu năm 2019 Tổ công tác liên ngành của tỉnh về Quế Sơn để làm việc với các các cơ quan liên quan của huyện và các chủ thể sản xuất đăng ký tham gia Chương trình OCOP năm 2019; trong đó có chủ thể đăng ký sản phẩm nếp đắng Lộc Đại. Tôi hỏi nếp này nấu ra ăn có đắng không, câu trả lời là rất ngon, dẻo, thơm. Nhưng sao gọi là nếp đắng, thì được người dân nơi đây trả lời là chắc ngày xưa cha ông gian nan lắm mới tìm kiếm được giống nếp này và quá trình sản xuất chắc là cũng rất vất vả, một nắng hai sương, mới có được hạt nếp, có lẽ "đắng" là vậy. Cái khó ở đây là sản phẩm OCOP phải chuẩn mực, đúng quy định về nhãn hàng hóa theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP của Chính phủ, nghĩa là tên sản phẩm ghi trên nhãn hàng hóa không được làm cho người khác hiểu lệch đi bản chất hàng hóa. Như vậy đăng ký OCOP với tên nếp gì đây. Sau một hồi thảo luận, tôi đưa ra ý kiến là vẫn giữ tên là nếp đắng, nhưng chữ đắng phải được viết hoa, chuyển chữ đắng từ một tính từ thành một danh từ riêng " Nếp Đắng" (như là Nếp Bầu, Nếp Hương...)và sản phẩm này được công nhận là sản phẩm hạng 3 sao năm 2019. Do vậy, chúng tôi mong mọi người hiểu về Nếp Đắng Lộc Đại là như vậy, nếu viết Nếp "đắng" không khéo người tiêu dùng hiểu nếp này ăn đắng thì tội cho bà con trồng nếp.
Sản phẩm Ocop 2019 Quảng Nam Nếp Đắng Lộc Đại
Phục tráng giống nếp đắng
Với đặc tính thơm ngon, mềm dẻo nên lâu nay nếp đắng Lộc Đại (xã Quế Hiệp, huyện Quế Sơn) rất được người tiêu dùng ưa chuộng. Khoảng 2 năm gần đây, HTX Nông nghiệp Quế Hiệp liên kết với nông dân địa phương tổ chức sản xuất loại nông sản này theo phương thức hàng hóa tập trung, bao tiêu đầu ra sản phẩm và quan trọng hơn là tham gia thực hiện Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) năm 2019 nên hy vọng trong thời gian đến sẽ vươn ra thị trường một cách mạnh mẽ...
Nếp đắng Lộc Đại (nay là Lộc Thượng) vốn nổi tiếng lâu nay. Bông nếp to tròn, lông măng đầy vỏ, phía cuối hạt mọc ra một “cái đuôi” dài giống như đuôi chuột. Khi nấu, hạt nếp nở tròn mập, dẻo mềm, mùi thơm quyến rũ, kích thích dạ dày nên ăn no chứ không bị ớn. Loại nếp đắng này được dùng để nấu xôi gấc, xôi đậu đỏ, xôi gà, làm bánh tro mè, bánh tổ và nhiều loại bánh khác vào dịp giỗ chạp, tết nhứt. Đặc biệt, nếp đắng Lộc Đại sử dụng để nấu bánh tét thì bánh nấu càng lâu càng nhuyễn, dẻo đến nỗi không còn nhìn ra hạt nếp, mùi thơm đến bất ngờ. Cũng vì độ thơm ngon “không đụng hàng” mà nếp đắng Lộc Đại được người tiêu dùng ở nhiều nơi tìm tới tận địa phương để mua.
Ông Phạm Quang Bách - Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Quế Hiệp cho hay, giống nếp đắng Lộc Đại được gieo mạ sau 20 – 30 ngày thì nhổ cấy chứ không gieo sạ như quy trình canh tác lúa. Thời gian sinh trưởng của giống nếp đặc sản này là 120 ngày, cao hơn các loại giống lúa thông thường từ 10 – 30 ngày. Nếp đắng Lộc Đại cho năng suất cao trong vụ hè thu, còn vụ đông xuân thì ngược lại. Theo ông Bách, năm 2018 hợp tác xã bắt đầu liên kết với 72 hộ dân Lộc Thượng tổ chức sản xuất 12ha nếp đắng thương phẩm “sạch” theo phương thức hàng hóa tập trung và bao tiêu đầu ra sản phẩm. “Để tiếp sức cho nhà nông, bên cạnh việc thường xuyên tập huấn chuyển giao kỹ thuật canh tác và phòng trừ dịch hại tổng hợp thì hợp tác xã cũng hỗ trợ một phần chi phí mua hạt giống, phân bón... cho nông dân với mức 200 nghìn đồng/sào” – ông Bách nói.
Tháng 10.2019, thông qua một đơn vị tư vấn, Hợp tác xã Nông nghiệp Quế Hiệp đã hoàn thành việc thiết lập bao bì, nhãn mác và đăng ký thương hiệu “Nếp đắng Lộc Đại” với Cục Sở hữu trí tuệ thuộc Bộ Khoa học – Công nghệ. Gần cuối năm 2019, sản phẩm nếp đắng Lộc Đại được UBND huyện Quế Sơn đánh giá đạt hạng OCOP 3 sao cấp huyện và đang chờ các cơ quan chức năng của tỉnh thẩm định, phân hạng sản phẩm OCOP cấp tỉnh. “Sản phẩm của hợp tác xã được đóng gói với trọng lượng 1kg/bao và giá bán là hơn 50 nghìn đồng. Trong năm 2019, đơn vị đã thu mua nếp vỏ của nông dân và tiến hành xay xát, sơ chế, đóng gói đưa ra thị trường tiêu thụ ít nhất 2 tấn nếp thương phẩm. Theo kế hoạch, năm 2020 này hợp tác xã sẽ tiếp tục hỗ trợ nông dân địa phương mở rộng diện tích liên kết sản xuất lên 20ha và dự kiến tăng sản lượng tiêu thụ lên 6 - 7 tấn nếp đắng Lộc Đại thương phẩm” – ông Bách chia sẻ.
Hoàng Liên Báo Quảng Nam