Đặc sản cam giấy Tiên Hà hướng tới OCOP

Cây cam giấy có trên đất Tiên Hà từ thời trước và sau giải phóng, nhưng chỉ được người dân trồng rải rác, manh mún, chưa phải là đối tượng cây trồng chủ lực. Cam giấy rất hợp với thổ nhưỡng, khí hậu của vùng đất Tiên Hà, là loại trái cây sạch do người dân vẫn còn giữ tập quán canh tác truyền thống. Quả cam giấy mọng nước, khi bổ ra có màu vàng nhạt, có vị ngọt nhẹ, có mùi thơm đặc trưng hơn nhiều loại cam khác trên thị trường. Về đặc điểm sinh trưởng, cây cam giấy ra hoa vào đầu tháng 3, đến khoảng đầu tháng 8 bắt đầu cho thu hoạch trái. Tuy nhiên, sản phẩm cam giấy hiện chưa nhiều, diện tích trồng còn manh mún, phân tán trong các vườn nhà dân. Vào mùa cam, thương lái tới thu gom đưa đi các nơi tiêu thụ với giá 15-20.000 đồng/kg tại vườn. Quả cam giấy Tiên Hà chỉ mới bắt đầu tiếp cận chuỗi cửa hàng nông sản sạch song sức tiêu thụ chưa mạnh mẽ, một phần do khâu quảng bá, tiếp cận thị trường hiện đại còn yếu.

Giai đoạn 2018-2019, từ sự hỗ trợ của UBND xã Tiên Hà và huyện Tiên Phước, HTX Phước Hà đã nỗ lực xây dựng vườn cây cam giấy đầu dòng với số lượng 11 cây và trong năm 2019-2020, HTX tiếp tục nhân số cây đầu dòng lên 80 cây, phục vụ mục tiêu bảo tồn và phát triển nguồn gen bản địa đặc hữu, nhằm cung cấp giống chuẩn, hỗ trợ người dân mở rộng diện tích trồng. Phía HTX Phước Hà cũng tự thân trồng và phát triển được 2 mẫu cam giấy an toàn, chú trọng liên kết với một số vệ tinh là các hộ nông dân Tiên Tráng có tâm huyết trong việc xây dựng và phát triển thương hiệu trái cây bản địa này. Cả thôn Tiên Tráng có tới 80% số hộ trồng cam giấy, hộ trồng ít thì 5-7 gốc cam, hộ trồng nhiều thì lên tới cả trăm gốc cam. Cụ thể như bà Nguyễn Thị Nhung trồng 3 sào cây ăn quả gồm: bưởi da xanh, thanh trà và 30 cây cam giấy, đa phần có cây có độ tuổi 2 năm tuổi; ông Trần Văn Quang trồng 5-10 cây trong vườn, một số cây cho thu 1-1,5 tạ quả/vụ/cây với giá trị 2-2,5 triệu đồng/cây. Hộ ông Phan Văn Hội là hộ trồng nhiều cam nhất Tiên Tráng với hơn 5 sào cam giấy, khoảng 100 gốc, cho thu hoạch cả trăm triệu đồng. Song, nhìn chung, do khâu canh tác còn giữ tính truyền thống, khâu thâm canh, chăm sóc cây trồng còn hạn chế, khó khăn nguồn nước tưới vào thời điểm khô hạn nên năng suất, sản lượng vẫn chưa cao. Nếu được chăm sóc tốt, đủ nước tưới, một cây cam giấy trưởng thành có thể cho thu hoạch hơn 1,5 tạ trái, cho thu nhập 2-3 triệu đồng/gốc.

HTX Phước Hà đã từng vận động người dân canh tác theo hướng VietGap song việc vận động còn khó khăn do người dân còn giữ tập quán canh tác truyền thống. Việc xây dựng chuỗi liên kết còn gặp khó do sản lượng cam tạo ra không đồng đều giữa các vụ. Ông Đoàn Thanh Lân - Giám đốc HTX Phước Hà chia sẻ, hiện nay, HTX đang tích cực phối hợp với một số hộ dân có thiện chí phát triển sản xuất, mở rộng diện tích trồng cam, có thể áp dụng kỹ thuật canh tác theo hướng an toàn và thâm canh, tăng giá trị và chất lượng trái cam giấy. “Để vào được siêu thị, đòi hỏi quy trình canh tác của người dân phải chuẩn, song để thay đổi thói quen của người dân không phải là chuyện “một sớm một chiều”. HTX đang cùng với người trồng cam nỗ lực hoàn thiện các thủ tục, đưa trái cam giấy Tiên Hà trở thành sản phẩm OCOP của tỉnh trong năm 2019 này” - ông Lân nói. Hiện, HTX Phước Hà đã đăng ký thương hiệu, nhãn mác, xây dựng tem truy xuất nguồn gốc cho trái cam giấy Tiên Hà. Năm 2019, HTX bước đầu thu gom, sơ chế, đóng gói, dán nhãn đưa được 3 tấn cam tươi vào cửa hàng sạch.

Ông Phan Tấn Dũng - Chủ tịch UBND xã Tiên Hà cho biết thêm, xã đang hỗ trợ cho HTX Phước Hà nguồn vốn phát triển sản xuất trong xây dựng nông thôn mới, tạo điều kiện cho HTX và nông dân xây dựng chuỗi liên kết giá trị cam giấy, đồng thời hoàn thiện các thủ tục công nhận cây đầu dòng, ghép giống chuẩn cung ứng cho người dân trồng nhân rộng. HTX Phước Hà đang đầu tư xây dựng nhà xưởng, máy rửa, máy hút chân không, từng bước hướng tới bao tiêu sản phẩm cho bà con. Xã cũng hỗ trợ HTX và người dân hoàn thiện các thủ tục để tham gia chương trình OCOP của tỉnh vào cuối năm 2019 này. Nếu được gắn sao OCOP, con đường đến với thị trường và các kênh tiêu thụ truyền thống lẫn hiện đại của quả cam giấy Tiên Hà sẽ rộng mở.