Rượu lòn bon gắn 4 “sao”
Vùng quê Tiên Cảnh, Tiên Hiệp, Tiên Châu… của huyện Tiên Phước nổi tiếng với đặc sản là trái lòn bon chín mọng thơm ngọt, được thị trường ưa chuộng. Loại trái này đã đem lại con no áo ấm cho nhiều gia đình xứ Tiên. Mùa thu hoạch lòn bon trên xứ Tiên được ví như mùa vàng, song cũng có thời điểm, trái lòn bon rớt giá khiến các chủ vườn bỏ bê, không mặn mà chăm sóc, thâm canh vườn. Sinh ra từ vùng quê Tiên Phước, anh Nguyễn Văn Nhật - Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX Nhật Linh luôn trăn trở tìm hướng để nâng giá trị của loại trái đặc sản quê hương từ việc đầu tư nghiên cứu tạo sản phẩm rượu lòn bon. Qua nhiều lần thử nghiệm với nhiều công thức khác nhau, mãi tới năm 2014, anh Linh và các thành viên của HTX Nhật Linh đã tìm được công thức chế biến đúng độ đối với loại rượu độc, lạ này.
Trái lòn bon, đặc sản của vùng quê Tiên Phước
Nguyên liệu được lựa chọn rất kỹ, là những trái lòn bon vừa đủ độ chín, không dập nát, rửa sạch, đổ vào máy dập bể vỏ, ủ men từ 8 đến 10 ngày rồi cho vào nồi đun sôi. Hơi nước bốc lên ngưng tụ thành rượu. Sau đó, rượu tinh chất lòn bon được lọc thô, chưng cất. Song song với đó, anh Nhật cũng chế biến rượu gạo nguyên chất 34 độ, trải qua công đoạn ủ, chưng cất, rồi pha trộn rượu tinh chất lòn bon và rượu gạo nguyên chất với tỷ lệ phù hợp, tạo loại rượu lòn bon có hương vị quyến rũ đối với thực khách sành thưởng thức khi đến với xứ Tiên. Rượu lòn bon sau pha chế tiếp tục đưa vào hầm ủ từ 3-6 tháng rồi mới bơm ra lọc tinh khiết lần 2 để loại bỏ tạp chất tuyệt đối rồi mới pha chế, đóng chai đưa đi tiêu thụ. Rượu lòn bon trải qua các công đoạn chưng cất, chắt lọc kỹ càng, không sử dụng chất phụ gia và chất bảo quản. Nhờ có bí quyết mồi men và tỷ lệ pha chế riêng nên rượu lòn bon Tiên Phước của Nhật Linh có mùi vị thơm ngọt, đằm dịu và một chút cay nồng đặc trưng của rượu nên được người tiêu dùng ưa thích. Đặc biệt, rượu để càng lâu thì hương vị, men say càng đượm. “Để rượu lòn bon đạt chất lượng, chúng tôi rất coi trọng yếu tố đầu vào, lòn bon nguyên liệu phải chọn lựa kỹ, phải ngon thì rượu mới ngon được. Các công đoạn chế biến rượu tôi vừa áp dụng bí quyết gia truyền, vừa không ngừng học hỏi, tìm tòi bí quyết để rượu ngày càng ngon, chất lượng ngày càng tuyệt đỉnh” - anh Nhật nói. “Thơm tự nhiên, ngọt, đằm dịu và một chút cay nồng đặc biệt đúng điệu của rượu, tạo cho người uống có cảm giác sảng khoái, lâng lâng”… đó là lời nhận xét của đa số người khi thưởng thức rượu lòn bon của HTX Nhật Linh.
Ngoài rượu lòn bon, sản phẩm rượu chuối hột được chế biến từ loại rượu an toàn của vùng quê Tiên Phước và nguyên liệu là trái chuối mang đặc trưng riêng của vùng đất xứ Tiên cũng là sản phẩm đặc trưng của HTX. Để tạo rượu chuối hột, phải cẩn trọng từng cách ủ men, vị rượu phải giữ mùi thơm từ chuối chính gốc Tiên Phước, nhiều người lúc đầu không quen rất khó uống, nhưng khi quen lại say cái vị chuối thơm nồng. Theo quy trình, đầu tiên dùng gạo nếp lức nấu chín lên men cùng với trái chuối hột. Giữ liên tục 3 ngày lên men, cho thêm nước và tiếp tục ủ thêm 4 ngày. Khi quá trình lên men kết thúc, mới tiến hành chưng cất. Các quá trình lên men cần làm theo thủ công để giữ vị truyền thống của chuối hột. Trái chuối hột chín sấy khô ngâm với rượu chuối hột trong thời gian 40 ngày rồi bắt đầu cho qua hệ thống lọc xử lý tinh khiết, loại bỏ tạp chất đưa vào bồn inox ủ ngấu. Trải qua 20 ngày ủ ngấu, rượu xuất hiện màu vàng trong suốt, mùi thơm chuối hột đặc trưng…
Hướng tới xuất khẩu
Từ năm 2014, HTX Nhật Linh cũng đã làm thủ tục công nhận “độc quyền sáng chế rượu lòn bon”. Sản phẩm rượu lòn bon của HTX đã được bình chọn giải B hàng công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh năm 2015. Năm 2018, sản phẩm tiếp tục tham gia cuộc thi bình chọn sản phẩm OCOP Quảng Nam và đã đạt tiêu chuẩn 4 sao. HTX cũng không ngừng nâng cấp bao bì, mẫu mã, nhãn mác sản phẩm, xây dựng mã vạch, mã QR truy xuất nguồn gốc, đăng ký tiêu chuẩn Việt Nam và hướng tới đăng ký tiêu chuẩn quốc tế để thuận lợi trên con đường xuất khẩu. Giai đoạn 2019-2020, HTX Nhật Linh quyết tâm đưa sản phẩm rượu lòn bon xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, vốn là thị trường đầy tiềm năng. Để làm được điều đó, HTX không ngừng đổi mới mẫu mã, xây dựng hệ thống nhận diện, đăng ký tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao chất lượng sản phẩm và hướng tới đạt tiêu chuẩn 5 sao trong cuộc thi bình chọn sản phẩm OCOP năm 2020.
Sản phẩm rượu lòn bon của HTX Nhật Linh
Anh Nhật chia sẻ, trong vòng 3 năm, tương ứng với chu kỳ trái lòn bon Tiên Phước được mùa, nguồn nguyên liệu dồi dào, HTX sản xuất được 2.000 lít tinh chất lòn bon phục vụ chế biến rượu lòn bon trong thời gian này. “Chúng tôi đang làm việc với Đại học Nông lâm Huế để tìm kiếm công nghệ phù hợp để bảo quản trái lòn bon được lâu bằng công nghệ vi sinh, an toàn với sức khỏe người dùng. Việc bảo quản lâu trái lòn bon cũng tạo thuận lợi trong xuất khẩu, vừa giữ nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất, chế biến rượu được tốt hơn, bởi hiện nay trái lòn bon sau thu mua chỉ giữ được 3-5 ngày. Chúng tôi cũng tính tới hướng tạo nguồn nguyên liệu ổn định phục vụ chế biến rượu bởi trái lòn bon Tiên Phước cứ 3 năm mới cho sai quả và trúng mùa một lần, còn lại chỉ cho trái rải rác. HTX phải nâng cấp công nghệ, đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại hơn, mở rộng nhà xưởng sản xuất để sản xuất, dự trữ nguyên liệu tinh rượu lòn bon được nhiều hơn, bảo sản xuất bền vững” - anh Nhật chia sẻ.
Từ một loại rượu đặc sản của vùng quê Tiên Phước, đến nay, rượu lòn bon đã có cơ hội vươn ra thị trường lớn, nhất là từ khi sản phẩm được công nhận là sản phẩm OCOP cấp tỉnh năm 2018. Năm 2019, HTX đã và đang đầu tư xây dựng quy chuẩn Apsap sản phẩm rượu lòn bon, tiếp tục nâng cấp rượu bòn bon đạt tiêu chuẩn 5 sao để xuất khẩu. Dịp Tết Nguyên đán 2020 này, HTX Nhật Linh đang ký kết hợp đồng cung ứng cho một đơn vị ở tỉnh 1.000 chai rượu lòn bon để làm quà tặng. HTX cũng nỗ lực làm việc với một số đối tác tìm hiểu về thị trường Trung Quốc để có thể xuất khẩu rượu lòn bon sang thị trường giàu tiềm năng này…